Kataryzm to religia dualistyczna, która rozwija się dynamicznie w Europie głównie na południu Francji i północy Włoch w XII i XII wieku, prawdopodobnie na skutek kontaktu z bogomilskimi misjonarzami. rozwija się na południu Francji w XII i XIII wieku, znika wskutek barbarzyńskich represji – wypraw krzyżowych, a potem działalności inkwizycji. Kościół umocnił swą jedność, a Francja przyłączyła wiele prowincji.
Podstawą doktryny dualistycznej jest problem zła. dualizm na poziomie kosmologicznym,
Na początku istniały dwie zasady, Dobra i Zła, a w nich istniały odwieczne Światło i Ciemność. Od zasady Dobra pochodzi wszystko, co jest Światłem i Duchem, od zasady Zła pochodzi wszystko co jest Materią i Ciemnością. – początek wyznania wiary katarów florentyńskich.
Istniały dwie formy dualizmu: skrajny i umiarkowany. Skrajny zakładał istnienie 2 odwiecznych zasad, dobra i zła, a każda stworzyła własny świat (widzialny, zepsuty i drugi niewidzialny, nieskalany). Z kolei dualizm umiarkowany zakłada, ze zło i świat materialny powstały na skutek buntu boskiego syna lub najwyższego anioła Satanaela, czyli Szatana - Lucyfera (sufiks "el" wskazuje, ze był wcześniej aniołem).
W każdym przypadku cały świat materialny, a więc i człowiek jest dziełem Ciemności, nosi w sobie jednak boski pierwiastek. Życie jest próbą, każdy dąży do uwolnienia ducha. Duch oczyszcza poprzez kolejne wcielenia – reinkarnację. Społeczność dzieliła się na Wierzących i Doskonałych i tylko doskonali żyli według pełnych zasad wiary: zakaz stosunków seksualnych, zabijania i jakiejkolwiek przemocy, kłamstwa, składania przysiąg, kradzieży, nie jedli mięsa, jaj i serów (wiara w reinkarnację w ciała ciepłokrwistych czyli stałocieplnych stworzeń), dużo pościli, nie posiadali nic na własność, chociaż musieli pracować (wspólnota utrzymuje doskonałych dopiero w okresie prześladowań, gdy musza się ukrywać).
Warunkiem przyjęcia do grona Doskonałych było przyjęcie Consolomentum, które było zasadniczym obrzędem kościoła katarskiego. Zachowywano tak ciągłość, uzupełniano skład elity doskonałych, a umierającym dawano szansę na zbawienie. Consolamentum – udzielane na zamku możnego wyznawcy w hrabstwie Tuluzy i w chacie umierającego chłopa w pirenejskiej wiosce, była - jak pisze Malcolm Barber - spoiwem całego ruchu katarskiego.
Przez jakiś czas katolicyzm i kataryzm żyją obok siebie. Organizowane są debaty pomiędzy katarami a katolikami, z udziałem arbitrów np. słynna debata w Fanjeaux w 1207 roku z udziałem św. Dominika. Represje zaczynaja się w 1208 roku wraz z pierwszą krucjatą. Krucjaty kończy w 1229 roku traktat paryski, ale po nich zaczyna działalność inkwizycja. Symbolicznym końcem kataryzmu jest upadek twierdzy w Montsegur w 1244 roku. Religia traci zwolenników z wyższych sfer, wielu doskonałych i duchownych, pozostali uciekają do Lombardii. Ostatni znany doskonały Wilhelm Belibaste ginie na stosie w 1321 roku. Do 1324 jego grupa przestaje istnieć.
W ciągu 120 lat religia katarska zostaje zniszczona. Kościół katolicki umocnił swą jedność, a Francja przyłączyła wiele prowincji.
Polecana literatura:
Jean Duvernoy, Religia katarow, Platan, 2000
Malcoln Barber, Katarzy, PIW, 2000
Rene Nelly, Życie codzienne katarów w Langwedocji w XIII wieku, PIW, 1979
Fernand Niel, Albigensi i katarzy, Oficyna Wydawnicza Volumen, 1995
Zbigniew Herbert, Barbarzyńca w ogrodzie, esej: O albigensach, inkwizytorach i trubadurach, Czytelnik, 1973
Commenti